Op zaterdag 23 november is er een grote opkomst van circa tachtig leden en belangstellenden in het auditorium van het Gallo-Romeins Museum in Tongeren voor het 39e VLDN-congres, dat in samenwerking met het Stadsarchief en het Gallo-Romeins Museum in Tongeren wordt georganiseerd. Het thema luidt:
André Stevens: 100 jaar Limburgse dialectologie en naamkunde in de beide Limburgen
Na de opening van het congres door voorzitter Michiel de Vaan neemt lic. Steven Vandewal, stadsarchivaris van Tongeren, het woord voor een historische inleiding: Het ontstaan van de stad Tongeren. Een historische inleiding. In een boeiende Powerpoint-presentatie met kaartenmateriaal en andere documenten schetst hij ons in het kort de geschiedenis van Tongeren van de romeinse tijd over de middeleeuwen naar de moderne tijd. In een tweede deel ligt de focus op de stadsvrijheid en hoe die dorpen onderdeel werden van de stadsvrijheid. Daarbij wordt uitgeweid over de speciale rechten die Lauw tot 1797 binnen de vrijheid genoot.
Lic. Jan Segers presenteert een selectie uit de Lauwse plaatsnamen. In 2013 heeft Jan Segers uit de nalatenschap van André Stevens het toponymische glossarium van Lauw, gelegen onder Tongeren, bewerkt, aangevuld en tot een boekuitgave op thematische basis omgesmeed. Uit de toponiemen van Lauw en hun verklaringen presenteert hij op het congres een representatieve selectie.
Lic. Liesbeth Kindermans spreekt daarna over Persoonsnamen in Lauw, een thema waarover zij in 2006 haar afstudeerscriptie aan de Universiteit Luik schreef. De basis voor haar onderzoek vormden de lijsten van familienamen die tussen de veertiende en de achttiende eeuw in Lauw voorkwamen, aangelegd door André Stevens en bewaard in het Tongers archief.
Voor de middagpauze wordt de VLDN-scriptieprijs 2013 uitgereikt, dit keer aan MA. Silvia Weusten, voor haar scriptie Attitudes towards Limburg dialects of the Netherlands. Judgments on Limburg dialects by Limburgers aan de RU Nijmegen. Bij afwezigheid van de laureate zelf werd de winnares van de tweede prijs, Sanne Hoffman (Dialekt am Dreiländereck, Eine Vergleichsstudie bezüglich Dialekt-gebrauch, Dialektattitüde und Dialektstruktur in den Grenzorten Gemmenich, Vaals und Laurensberg, RU Nijmegen) naar het podium geroepen.
Na het middagmaal kunnen de benen even gestrekt worden tijdens de stadswandeling die ons onder andere over de Markt en door de Onze-Lieve-Vrouwebasiliek voert.
De eerste lezing van de middag is van de hand van dr. Joep Kruijsen, die spreekt over Waalse elementen in de dialecten van het Tongerlands. Hij borduurt hierin voort op zijn eerdere onderzoek t.b.v. zijn proefschrift uit 1995, Geografische patronen in taalcontact: Romaans leengoed in de Limburgse dialecten van Haspengouw en stelt tot zijn tevredenheid vast dat het werk van André Stevens tot op heden dialectonder-zoekers blijft inspireren.
Prof. dr. José Cajot bespreekt André Stevens’ bijdrage tot de RND-Dialectatlas 8 van beide Limburgen en het raadsel van zijn ‘verdwenen’ dialectopnamen. In Stevens’ archief zijn opnamen voor de RND teruggevonden die Stevens maakte in een aantal plaatsen die niet in de RND zijn opgenomen, alsmede in enkele plaatsen waarvan in de RND alleen een andere opname is gepubliceerd, namelijk door de niet-Limburger Blancquaert. Cajot vergelijkt de taalkundige betrouwbaarheid van de opnames van Blancquaert en Stevens, en bespreekt de omstandigheden waaronder de opnames tot stand kwamen.
Door tijdsgebrek moet de huishoudelijke vergadering van de vereniging van het programma worden geschrapt.
Aansluitend wordt in het Praetorium de monografie Plaatsnamen van Lauw gepresenteerd. Het is een postume bewerking en aanvulling van het oorspronkelijk alfabetisch gerangschikte toponymische glossarium van André Stevens, herwerkt door lic. Jan Segers. Aan het glossarium gaat een inleidend hoofdstuk met een geografische en historische schets vooraf. Daarna wordt het toponymisch materiaal samengebracht in acht hoofdstukken: nederzettingsnamen, vloeiend en stilstaand water, berg en dal, bossen en hagen, graslanden, akkerland, kerkelijke en burgerlijke gebouwen, verkeerswegen. Aan het einde volgen nog een atlas met 12 kaarten, een overzicht van de gebruikte afkortingen, de lijst van bronnen, de bibliografie en een klapper van namen. Plaatsnamen van Lauw is een uitgave van onze vereniging in de reeks Bijlagen, met medewerking van de Tongerse Erfgoedcel. Een exemplaar ervan kan gepresenteerd worden aan de schepen van cultuur van Tongeren, aan de dochter van André Stevens, mevrouw Greta Moens-Stevens, en aan de stadsarchivaris. Er volgen toespraken door o.m. de schepen en de bewerker van de toponymische studie, dhr. Jan Segers.
Bij de receptie, aangeboden door het stadsbestuur van Tongeren, wordt de muzikale omlijsting verzorgd door de Tongerse dialectformatie De Bjètels.